Kos

Kos (Grieks: Κως) is een Grieks eiland en Griekse gemeente (dimos) in de Egeïsche Zee en maakt als op twee na grootste eiland deel uit van de Dodekanesos (Twaalf Eilanden). Het ligt voor de Turkse kust ter hoogte van Bodrum, ten noordwesten van Rodos en ten zuidoosten van Samos. De hoofdstad van Kos is de gelijknamige plaats Kos, gelegen aan de noordoostzijde van het eiland.

Het eiland is 40 km bij 8 km groot en heeft een oppervlakte van circa 290 km². Bij de volkstelling van 2011 telde het eiland 33.300 inwoners. Toerisme is een zeer belangrijke bron van inkomsten voor Kos.

Geschiedenis

Het eiland werd oorspronkelijk door Kariërs gekoloniseerd. De Doriërs namen het eiland in de elfde eeuw v.Chr. in. Het grootste deel van de Doriërs was afkomstig uit Epidaurus en zij namen hun Asklepios-cultus mee. Tijdens de Perzische Oorlogen werd Kos geregeerd door tirannen, terwijl het officieel een oligarchisch bewind had. Later trad het eiland toe tot de Delische Bond.

Tijdens de Peloponnesische Oorlog diende Kos als belangrijkste basis op de Egeïsche Zee voor Atheense troepen en vloot (411-407 v.Chr.), nadat Rhodos in opstand was gekomen. De Perzen werden er twee maal verdreven. In 366 v.Chr. werd de democratie op Kos gevestigd en de stad Kos gebouwd. Tijdens de Bondgenotenoorlog (357-355 v.Chr.) keerde Kos zich tegen Athene, om daarna onder het bewind van koning Mausolus van Carië te vallen.

Onder Alexander de Grote en de Ptolemaeën bereikte de ontwikkeling van Kos haar hoogtepunt. In 310 v.Chr. veroverde Ptolemaeus I Soter Kos op Antigonus I Monophthalmus. De Ptolemeeën gebruikten Kos als maritieme buitenpost om de Egeïsche Zee te controleren. Op de dependance van het gymnasium van Alexandrië op Kos kregen de Ptolemeïsche prinsen onderwijs. Cleopatra bewaarde een deel van haar goudvoorraad op Kos.

In de oudheid werd Kos ook wel Meropis of Nymphaea genoemd. Diodorus Siculus en Strabo omschrijven een goed ommuurde haven. De ligging van Kos gaf het een belangrijke rol in de handel op de Egeïsche Zee, terwijl het eiland zelf volgens Plinius bekendstond om zijn goede wijnen en later ook vanwege de zijde-industrie. Dichters die moe waren van Alexandrië vestigden zich op Kos.

In de oudheid was Kos beroemd vanwege zijn sanatorium Asklepieion. Naast Hippocrates zijn ook de schilder Apelles en de dichter Philitas en misschien Theocritus beroemde Griekse burgers van Kos.

In het jaar 2 werd Kos onderdeel van het Romeinse Rijk waar het vanaf het jaar 53 de titel kreeg van vrije stad. Nadat het Romeinse Rijk uit elkaar was gevallen werd Kos deel van het Byzantijnse Rijk. In de middeleeuwen kreeg de Republiek Venetië het eiland in handen die het in 1315 weer verkocht aan de Johannieters. Tweehonderd jaar waren de Johannieters op het eiland aanwezig, waarna ze Kos weer verlieten onder dreiging van een Turkse invasie. Kos ging hierop vanaf 1523 deel uitmaken van het Ottomaanse Rijk. In 1912 kwam het eiland weer in handen van Italië.

In de Tweede Wereldoorlog waren de eilanden lang bezet door de Italianen. Nadat Italië had gecapituleerd, ontstond er een strijd om de macht op de Dodekanesoseilanden. Britse en Duitse troepen probeerden het gebied te bezetten. Nadat Britten het eiland hadden bevoorraad, namen de Duitsers het eiland na de Slag om Kos in. Na de Tweede Wereldoorlog kwam het eiland onder Brits protectoraat te staan, waarna het vanaf 1947 onderdeel ging uitmaken van Griekenland.

Geografie

Kos is een langgerekt eiland, grofweg georiënteerd in oostnoordoostelijke richting. Het van oorsprong vulkanische eiland kent zowel vruchtbare vlaktes als onvruchtbaar bergland. Het hoofddeel van het eiland meet ruim 30 bij 8 km en wordt gedomineerd door een keten van heuvels en bergen op de zuidelijke helft, met als hoogste top de Dikeos (846 m). Aan de zuidkant van deze keten is de kuststrook zeer smal, aan de overige zijden zijn er uitgestrekte glooiende en vlakke gebieden. De Dikeos (of Dikaios) is niet meer actief vulkanisch, maar het karakter is wel te merken aan enkele warmwaterbronnen, zoals de Embros Thermae.

Aan het zuidwestelijke uiteinde van Kos is er een heuvelachtig schiereiland, Kefalos, met het gelijknamige dorp.

Aan de kust van Kos komen verschillende soorten zeeschildpadden voor, waaronder de beschermde Caretta caretta. Verder kan men overal op het eiland landschildpadden tegenkomen.

Kos-Stad is de hoofdstad van het eiland, heeft de grootste haven en is het toeristische en culturele centrum. Dicht bij de haven ervan staat de 14e-eeuwse burcht de Neratzia, die in 1315 door de ridders van St. Johannes van Rodos is gebouwd. In het centrum van de stad ligt een oude marktplaats, een agora. Het oude Asklepion bevindt zich tussen Kos-Stad en de Dikeos.

Afgezien van de hoofdplaats lagen de belangrijkste nederzettingen van het eiland traditioneel in het heuvelland, zoals de plaats Antimachia. De kustplaatsen vormden satellietdorpen waar mensen vooral tijdelijk verbleven. Door de opkomst van het toerisme is het zwaartepunt verschoven naar de badplaatsen. Op de helling van de Dikeos ligt overigens het zeer toeristische dorpje Zia.

Plaatsen

Enkele grotere plaatsen op het eiland zijn Kos, Kefalos, Kardamena, Tigaki, Antimachia, Mastichari, Marmari en Pyli.

Kleinere plaatsen zijn Asfendiou, Zipari, Platani en Lagoudi.

Klimaat

Bestuurlijke indeling

Het eiland Kos is sinds de bestuurlijke herindeling van 2011 (het Programma Kallikratis) één gemeente (δήμος = dimos). De vroegere gemeenten op het eiland (Dikaios, Irakleides en Kos-Stad) werden toen opgeheven als zelfstandig bestuursorgaan en werden deelgemeenten van Kos. Per deelgemeente zijn de verschillende plaatsen gegroepeerd in lokale gemeenschappen (δημοτικές κοινότητες = dimotikes kinótites).

Samen met de naburige eilandgemeente Nisyros vormt Kos een regionale eenheid, eveneens Kos geheten (Περιφερειακή ενότητα Κω), binnen de regio Zuid-Egeïsche Eilanden.

Economie

Toerisme is belangrijk op Kos.

Landbouw

De vruchtbare delen van het eiland, en dan met name het vlakkere delen, worden gebruikt voor landbouw. De belangrijkste producten die verbouwd worden zijn druiven, amandelen, vijgen en olijven.

Vis

Hoewel Kos een eiland is, is er betrekkelijk weinig vis te koop. Lange tijd is er rondom Kos gevist met dynamiet. Door de explosies kwamen de vissen verdoofd naar het oppervlak drijven waarna vangst eenvoudig was. Hoewel dit een effectieve manier van vissen leek bleken later de visgronden dermate zwaar beschadigd dat de visstand rondom Kos ernstig teruggelopen was. Veel restaurants huren lokale vissers in die zorgen voor een dagelijkse verse aanvoer van vis.

Bezienswaardigheden

Op Kos zijn diverse gedenktekens voor de arts Hippocrates, alsmede voor de god voor de geneeskunst uit het Griekse pantheon: Asklepios, die leermeester zou zijn geweest van Hippocrates. Beroemd is bijvoorbeeld de plataan van Hippocrates die in de gelijknamige hoofdstad Kos staat. Ook is er een Hippocratisch museum aan hem gewijd. Verder bevinden zich diverse archeologische sites in of bij de stad, waaronder een Romeins amfitheater en een gymnasium.​

Verkeer en vervoer

Kos beschikt over de Luchthaven van Kos waar vele lijn- en chartervluchten arriveren. Kardamena heeft aan de zuidzijde een haven met een bootverbinding naar Nisyros en aan de noordzijde is er vanaf Mastichari een bootverbinding met onder andere Kalymnos. Er zijn goede veerverbindingen tussen Kos en andere Griekse eilanden.

 Aardbeving

Tijdens de nacht van 20 juli op 21 juli 2017 rond 1 uur 30 's nachts vond er een zware aardbeving plaats op het eiland Kos en in de Turkse stad Bodrum. De aardbeving was het zwaarst te voelen in de stad Kos, en dit met 6,9 op de schaal van Richter. De aardbeving werd gevolgd door een kleine tsunami.