Dodekanesos

De Dodekanesos (Grieks: Δωδεκάνησα, Dodekánisa = twaalf eilanden; do-deka = 2 + 10 = 12) is een Griekse eilandengroep en voormalig departement (nomos) in de oostelijke Egeïsche Zee, voor de kust van Zuidwest-Turkije. De hoofdstad is de stad Rodos.

Met uitzondering van het eiland Kastelorizo, maar samen met het ten noorden van de Dodekanesos gelegen Samos, wordt de Dodekanesos ook tot de Zuidelijke Sporaden gerekend.

Geschiedenis

De grote eilanden van de Dodekanesos, Kos en Rodos, kenden in de oudheid een bloeiende beschaving. Kos was in de gehele Hellenistische wereld beroemd om zijn Asklepieion, een aan de god van de genezing Asclepius gewijd tempel- en genezingscomplex. Dit was gesticht door de grondlegger van de moderne geneeskunde, de arts Hippocrates van Kos. Rodos was de hoofdstad van een bloeiend handelsimperium.

Na de deling van het Romeinse Rijk kwamen de eilanden onder Oost-Romeins (Byzantijns) bestuur. Een reeds in de late oudheid ingezet verval zette door en leidde tot het wegvallen van handel en een daling in de bevolking. De eilanden waren regelmatig het slachtoffer van Saraceense piraten (zie: Saracenen). In de latere middeleeuwen bleven de eilanden nominaal Byzantijns, maar wisten dankzij een zwak centraal gezag een grote mate van autonomie te ontplooien. Lokale heersers maakten zich van de macht meester. Soms waren dit Grieken, maar vaak ook Frankische of Italiaanse baronnen, zoals op Astipalaia. In 1309 veroverden de Johannieterridders een groot deel van de huidige Dodekanesos en vestigden een kruisvaardersstaat met als hoofdstad Rodos. Zowel op het eiland Rodos als op andere eilanden herinneren de restanten van verdedigingswerken en kastelen aan het bestuur van de Johannieters. In 1522 werd de eilandengroep veroverd door de Osmaanse Turken onder Süleyman I.

De eilanden behoorden tot het Ottomaanse Rijk voordat ze in 1911 door Italië bezet werden. Na de Eerste Wereldoorlog (waarin de Turken de zijde van Duitsland hadden gekozen) kwamen de Dodekanesos onder Italiaans bestuur. Gebouwen op de eilanden in Italiaanse stijl herinneren nog aan deze tijd. Tijdens de Tweede Wereldoorlog (waarin Italië de zijde van Duitsland had gekozen) werden de eilanden, toen de rest van Griekenland was bevrijd, bezet door fanatieke Italiaanse fascisten. Zelfs na de capitulatie van Italië en Duitsland bleven de eilanden in Italiaanse handen, tot de bezetters zich moesten overgeven. Na de Tweede Wereldoorlog kwamen de eilanden met de Vrede van Parijs aan Griekenland, waar ze nog steeds toe behoren.

Eilanden

De volgende eilanden maken deel uit van de Dodekanesos (de twaalf eilanden waaraan de eilandengroep zijn naam dankt, staan vetgedrukt):

Agathonisi, Alimnia, Arkoi, Armathia, Astakida, Astypalaia, Chalki, Chamili, Farmakonisi, Gaidaros, Gyali, Kalolimnos, Kalymnos, Kandelioussa, Karpathos, Kasos, Kastelorizo, Kinaros, Kos, Leros, Lebinthos, Lipsi, Marathi, Nimos, Nisyros, Patmos, Pacheia, Plati, Pserimos, Rho, Rodos, Simi, Stroggyli, Syrna, Telendos, Tilos, Zafora

Gemeenten en gemeenschappen

Onderstaande tabel geeft een weergave van de gemeenten voor de herindeling in 2011.