De Panne

De Panne is een badplaats en gemeente in de Belgische provincie West-Vlaanderen. De gemeente telt ruim 10.000 inwoners. De Panne is de meest westelijke plaats van België en de meest zuidelijke badplaats aan de Belgische Kust.

Geschiedenis

De naam is afkomstig van het woord duinpan. Een pan of panne is een komvormige diepte in de duinen. In het gebied van Adinkerke was al bewoning aanwezig in de 5e eeuw voor Christus en ook in de Romeinse en Frankische tijd woonden er mensen die aan landbouw, veeteelt en visserij deden. De naam van het dorp Adinkerke vindt men vanaf de 12e eeuw terug.

De Panne ontstond echter pas rond 1782, tijdens Oostenrijks bewind. Keizer Jozef II wilde de kustvisserij stimuleren, hierdoor werd door vooraanstaande burgers uit Veurne een nederzetting opgericht dat men Sint-Jozefsdorp noemde, later Kerckepanne. Het was gelegen tussen de duinen en de zee. Het kleine gehuchtje werd in 1789 een parochie van Adinkerke en werd administratief in 1799 bij de gemeente Adinkerke gevoegd. In de duinen van dit gehucht zette Leopold I, de eerste Koning der Belgen voet op Belgische bodem.

Rond 1830 erfde grootgrondbezitter Pieter Bortier ongeveer 650 ha duingrond in De Panne. Hij opende er in 1831 het eerste primitieve "Pavillon des Bains", een ontmoetingsplaats voor Engelse en Veurnse beau monde. Jaren later bouwde hij er een eigen zomervilla. Hij leverde grote inspanningen om het kleine, wat verarmde, vissersdorpje te verbeteren. De Panne had dan wel geen haven, maar had rond 1900 toch de op een na grootste vissersvloot van de Vlaamse Kust, na Oostende. Wegens het ontbreken van een haven moesten de boten met platte bodem, de "panneschuiten", telkens op het strand worden getrokken. In het begin van de 20e eeuw was er een project om een haven aan te leggen, maar dit kwam er uiteindelijk niet, en de vissers verdwenen geleidelijk uit De Panne.

Van een vissersdorp werd De Panne echter meer en meer een toeristische badplaats vanaf de tweede helft van de 19e eeuw. Hierdoor werd De Panne groter dan het oorspronkelijke Adinkerke. Op 5 februari 1870 was de spoorlijn De Panne - Duinkerke in gebruik genomen. Rond die tijd kwam er in de buurt van het Pavillon des Bains een eerste kursaal, enkele paviljoenen en de eerste pensions en hotels. De Panne werd kort voor 1900 grotendeels uitgebouwd naar ontwerp van architect Albert Dumont. Van de specifieke cottage-architectuur die hij hierbij hanteerde bleef o.a. de Dumontwijk goed bewaard. Op de zeedijk werden aaneengesloten villa's in pittoreske stijl gebouwd.

Het gehucht De Panne werd op 24 juli 1911 officieel van Adinkerke afgesplitst en werd een zelfstandige gemeente. Bij de gemeentelijke fusies in 1977 werden beide gemeenten weer samengevoegd. Ditmaal werd echter Adinkerke als kleinste dorp een deel van de nieuwe fusiegemeente De Panne.

De komst van het massatoerisme, vanaf de jaren 50, bracht grote veranderingen teweeg. De kustvilla's ruimden plaats voor hogere appartementsblokken. Vooral op de zeedijk is, op enkele villa's na, niets meer overgebleven van de oorspronkelijke bebouwing.

Geschiedenis tramwegen

De verbinding van het spoorstation in Adinkerke naar het dorp begon in 1894 met een paardenomnibusgeëxploiteerd door een lokale hoteluitbater. Op 14 juli 1901 is deze bus vervangen door een paardentram op 600 mm spoorbreedte tot aan een strandtent die ook als station functioneerde. Vanaf 1920 werd stoomtractie gebruikt tot de overname van de lijn door debuurtspoorwegen in 1932. De buurtspoorwegen verbouwden de lijn naar meterspoor en elektrificeerden deze. In de volksmond werd deze tramlijn de "Adele" tram genoemd, naar de gelijknamige stoomlocomotief die de tractie verzorgde.^[1]

Een ander paardentramlijn was de "SA du Tramway de St Idesbald", een 600mm-spoorlijn van het strand in De Panne tot "Hotel des Dunes" in Sint-Idesbald. Deze lijn heeft maar gereden van 1910 tot 1914, waarna de lijn overbodig werd door de nieuwe tramlijn van de buurtspoorwegen (toekomstige kustlijn).

De buurtspoorlijn De Panne - Veurne werd in 1901 geopend en in 1929 geëlektrificeerd. Samen met de andere tramlijnen in de Westhoek ontstond er een regionaal elektrisch tramnet met lokale lijnen, naast de kusttram. In de jaren 50 van de 20e eeuw werd het hele tramnet, behalve voor de kustlijn opgedoekt.

De huidige kusttram bereikte De Panne op 4 juli 1914 als een zijlijn vanaf Koksijde-Dorp op de buurtspoorlijn Oostende - Veurne, een stoomtramlijn langs de dorpen. De huidige elektrische tramlijn naar Oostende kwam in dienst op 1 augustus 1929. De Koninklijke Baan, gestart in de tijd van Leopold II, bereikte pas in 1933 het eindpunt De Panne.

Bezienswaardigheden

• In deze gemeente zijn er diverse natuurreservaten zoals het natuurreservaat De Westhoek (340 ha). Verder zijn er ook nog de Houtsaegerduinen en het Kerkepannebos (86 ha), het gemeentelijk reservaat Oosthoek (61 ha), het Calmeynbos (85 ha) en de Krakeelduinen. Tussen het Calmeynbos en de Oosthoekduinen bevindt zich ook het natuurparkcentrum De Nachtegaal met een museum. Daar kan men uitgebreide wandelingen ondernemen. Wandelen kan ook op de 2,5 kilometer lange zeedijk. Het strand ter hoogte van De Panne heeft geen golfbrekers en is het breedste van de Belgische kust (450 m bij eb). Hierdoor is De Panne bekend als een ideale plaats voor het zeilwagenrijden, ook wel strandzeilen genoemd. In 1898 introduceerden de gebroeders Dumont er de zeilwagen als recreatiemiddel. Verder zijn er veel winkels in De Panne, met filialen van verschillende ketens.
• Het attractiepark Plopsaland De Panne ligt in de deelgemeente Adinkerke. Vanaf het station is er een aparte weg aangelegd naar het pretpark toe. De kusttram stopt ook aan het pretpark.
• Op 17 juli 1831 kwam Leopold I, de eerste koning der Belgen, vanuit Calais per koets aan in De Panne. De Leopold I Esplanade herinnert aan de intrede van de vorst in het land. Het monument dateert van 1958 en is van de hand van René Cliquet.
• De Sint-Petruskerk is een neogotische hallenkerk. Het eerste deel werd in 1860 gebouwd; de toren dateert pas uit 1934.
• In 1906 werd in opdracht van het echtpaar d'Arripe-Sanchez, en samen met de paters Oblaten een kapel en klooster gebouwd. Het echtpaar liet die bouwen ter nagedachtenis van hun dochter die in 1901 op 21-jarige leeftijd was overleden. Het kerkje lag aanvankelijk in de duinen, tegenwoordig is het gebouwd verstedelijkt en ligt het kerkje tussen de appartementsgebouwen. Het kerkje kreeg in 1913 een koor. Koning Albert I was tijdens de Eerste Wereldoorlog een frequente bezoeker, zodat het kerkje de naam "Koninklijke Kapel" kreeg.
• De Onze-Lieve-Vrouwekerk is een neoromaanse kerk uit 1930. Het is een van de voorlopers van de moderne kerken die aan de Belgische Westkust werden gebouwd.

source https://nl.wikipedia.org/wiki/De_Panne