Frans Hals Museum

Het Frans Hals Museum (Frans Halsmuseum, vroeger Stedelijk Museum van Haarlem) is een museum in Haarlem opgericht in 1862 dat bekendstaat als museum van de Gouden Eeuw. De collectie is gebaseerd op de rijke verzameling van de stad zelf die al vanaf de 16e eeuw is opgebouwd. Het museum bezit honderden schilderijen waaronder meer dan een dozijn schilderijen van Frans Hals, waaraan het museum zijn naam dankt. De collectie van de Gouden Eeuw bevindt zich in het voormalig Oudemannenhuis, de moderne collectie is te vinden in de dependance Museum De Hallen.

Geschiedenis

Het begin van de collectie van de stad Haarlem werd gevormd in 1581, vlak na de Reformatie, toen Haarlem van de Staten van Holland alle goederen van de katholieke kloosters en andere katholieke instellingen in Haarlem kreeg.

In 1590 schilderde Cornelis Cornelisz van Haarlem in opdracht van het stadsbestuur vier grote schilderijen voor het Prinsenhof, een onderdeel van het stadhuis. Drie van de vier hangen nu in het Frans Hals Museum. Toen in 1625 de laatste broeder van het belangrijke Sint-Jansklooster overleed, kwam een deel van de kunstwerken van het klooster in handen van de stad, waaronder Jan van Scorels “Doop in de Jordaan”.

In 1797 werden de schutterijen opgeheven. Negen grote schuttersstukken uit de verenigingsgebouwen werden in het stadhuis in veiligheid gebracht. Vier van de negen waren geschilderd door Frans Hals, de overige door Pieter de Grebber en anderen.

In 1862 opende het Stedelijk Museum van Schilderijen en Oudheden zijn deuren. Het werd gevestigd in het stadhuis dat hiervoor werd uitgebreid met een aantal museumzalen aan het Prinsenhof. Er werden 123 schilderijen getoond. De verzameling werd gestaag uitgebreid met schenkingen en een groot bruikleen van het Sint Elisabeth Gasthuis. In die tijd kende het museum beroemde bezoekers: Monet, Liebermann, Whistler en anderen bezochten het museum om de werken van Frans Hals te bestuderen.

De collectie werd flink uitgebreid door de in 1875 opgerichte “Vereeniging tot uitbreiding der Verzameling van Kunst en Oudheden”. Zodat de collectie te groot werd en een eigen gebouw verdiende.

In 1913 verhuisde het museum naar het voormalige Oudemannenhuis aan het Groot Heiligland, een gebouw dat voor die nieuwe functie stevig onder handen was genomen. Delen van het regelmatig aangepaste gebouw worden gesloopt en in vroeg-17e-eeuwse stijl weer opgebouwd naar een ontwerp van stadsarchitect L.C Dumont. De oorspronkelijke plattegrond, de toegangspoort en het hoofdgebouw met de oude eetzaal, de regentenkamers en de ziekenzaal van de oude mannen blijven gehandhaafd. Op 14 mei 1913 werd het museum geopend. Het werd genoemd naar Haarlems beroemdste kunstenaar: Frans Hals. Sindsdien is de collectie uitgebreid door legaten, schenkingen en aankopen, de laatste mede dankzij de steun van de Vereniging van Vrienden van het Frans Hals Museum en andere instellingen.

In 1961 werd de Vishal als tentoonstellingsruimte aan het Frans Hals Museum toegevoegd, in 1967 volgde de Vleeshal. In 1993 is de Vishal verzelfstandigd als expositieruimte en werd de aan de Vishal grenzende Verweyhal aangekocht die samen nu de dependance voor moderne kunst De Hallen vormen. In 2009 is het museum verzelfstandigd in de stichting Frans Hals Museum De Hallen waarbij de collectie en de gebouwen in eigendom zijn gebleven van de gemeente Haarlem en andere bruikleengevers.

Collectie

De collectie van het museum heeft een grootte van 17.000 objecten waarvan ongeveer de helft moderne kunst. Het museum beheert ongeveer 800 schilderijen uit de Nederlandse Gouden Eeuw. De collectie omvat verder zilver- en glaswerk en meubelen. Het depot evenals het restauratieatelier bevindt zich op de zolders. Tot voor een asbestsanering in 2011 waren de klimatologische omstandigheden zo slecht dat het museum overwoog twee schilderijen te verkopen om een extern depot te kunnen financieren. Dit leidde onder meer bij de staatssecretaris van Cultuur tot negatieve reacties en ook de erven bleken niet op de hoogte.

Haarlemse schilderkunst

De schilderijen van Frans Hals, van zijn voorgangers, zijn leerlingen, zijn collega's én zijn concurrenten bieden een prachtig overzicht van de Haarlemse schilderkunst in de Gouden Eeuw. In de aanloop naar de Gouden Eeuw waren er enkele zeer getalenteerde schilders in Haarlem, Jan van Scorel en Maarten van Heemskerck en later Cornelis Cornelisz van Haarlem, Hendrick Goltzius en Karel van Mander, die de schilderkunst in Haarlem op hoog niveau brachten.

Zij werkten allen naar Italiaans voorbeeld. Omstreeks 1600 sloegen enkele kunstschilders een meer realistische richting in. Zij gingen over tot wat nu de typisch Hollandse schilderkunst genoemd wordt. Deze nieuwe ontwikkeling had te maken met maatschappelijke veranderingen. De economie groeide explosief en een geheel nieuwe klantenkring diende zich aan: de rijk geworden burgers. Zij vroegen om kleine schilderijen met herkenbare genrevoorstellingen. De schilders specialiseerden zich in één of twee genres en bereikten daardoor een ongekend hoog niveau.

Van al die nieuwe genres zijn in het Frans Hals Museum schitterende voorbeelden te vinden: portretten van Frans Hals, landschappen van Jacob van Ruisdael, huishoudens van Jan Steen, “ontbijtjes” van Floris van Dijck – stuk voor stuk hoogtepunten van de Gouden Eeuw. Tot de kunstschilders vooral uit de barok van wie werk permanent te zien is in het Frans Hals Museum behoren:

• Jan van Scorel, 1495–1562
• Maarten van Heemskerck, 1498-1574
• Karel van Mander, 1548-1606
• Hendrick Goltzius, 1558-1617
• Cornelis van Haarlem, 1562-1638
• Hendrik Cornelisz. Vroom, 1566-1640
• Floris van Dyck, 1575-1651
• Cornelis Claesz. van Wieringen, 1580-1633
• Frans Hals, 1582-1666
• Dirck Hals, 1591-1656
• Willem Claesz. Heda, 1594-1680
• Pieter Claesz., 1597-1660
• Johannes Verspronck, 1597-1662
• Salomon de Bray, 1597-1664
• Pieter Saenredam, 1597-1665
• Salomon van Ruysdael, 1600-1670
• Adriaen Brouwer, 1605-1638
• Judith Leyster, 1609-1660
• Jan Miense Molenaer, 1610-1668
• Bartholomeus van der Helst, 1613-1670
• Nicolaes Berchem, 1622-1683
• Jan Steen, 1625-1679
• Jan de Bray, 1627-1697
• Jacob van Ruisdael, 1628-1682
• Gerrit Berckheyde, 1638-1698

Tentoonstellingen (selectie)

• De Gouden Eeuw begint in Haarlem, Afscheidstentoonstelling van conservator Pieter Biesboer van 11 oktober 2008 t/m 1 februari 2009
• Rembrandt, een jongensdroom, De collectie Kremer van 14 februari t/m 21 juni 2009
• Judith Leyster van 19 december 2009 t/m 9 mei 2010
• De Gouden Eeuw viert feest, van 11 november 2011 t/m 6 mei 2012
• De Hollandse Michelangelo. Cornelis van Haarlem, van 29 september 2012 t/m 20 januari 2013
• Frans Hals. Oog in oog met Rembrandt, Rubens en Titiaan, van 23 maart t/m 28 juli 2013
• Emoties - Geschilderde gevoelens in de Gouden Eeuw, van 11 oktober 2014 t/m 15 februari 2015
• Jan van Scorel. Een hemelse ontdekking, van 14 november 2015 t/m 13 maart 2016
• Barbaren & Wijsgeren, van 25 maart t/m 20 augustus 2017

Source: https://nl.wikipedia.org/wiki/Frans_Hals_Museum