Abdij van Stavelot

De Abdij van Stavelot is een voormalige abdij van benedictijner monniken in de Belgische stad Stavelot. De abdij had in de Hoge Middeleeuwen een grote reputatie als centrum van kunst en wetenschappen. Van het ooit imposante kloostercomplex zijn slechts enkele gebouwen over, waarin tegenwoordig musea gevestigd zijn.

Geschiedenis

De Abdij van Stavelot werd gesticht in 648 door Remaclus, abt van het klooster te Solignac in Aquitanië, die van koning Sigebert IIIvan Austrasië een stuk bos in de Ardennen kreeg, om hem in staat te stellen dit deel van het rijk te kerstenen. Hij stichtte de tweeling-abdij van Stavelot-Malmedy, die de kiem vormde van het Abdijvorstendom Stavelot-Malmedy.^[bron?] Dit kerkelijke vorstendom slaagde er meer dan 1000 jaar in om min of meer autonoom te blijven binnen het Heilige Roomse Rijk. De rivaliteit tussen de twee abdijen werd in 980 door Keizer Otto II  in het voordeel van Stavelot beslist.

De bloeitijd van Stavelot was de periode van de 10e tot de 12e eeuw. Poppo (abt in 1020) was een hervormer in de traditie van deAbdij van Cluny. Hij kreeg de leiding over 17 andere abdijen, waaronder de Abdij van Echternach en Sankt Gallen. Frederik van Luxemburg, hertog van Neder-Lotharingen in de 11e eeuw, werd in de abdij begraven. Wibald (abt in 1130) was diplomaat in dienst van de keizers en opdrachtgever van talrijke kunstwerken, waaronder een zeer kostbaar retabel van goud en zilver waarin centraal het reliekschrijn van de heiligverklaarde stichter van de abdij, Sint-Remaclus, stond opgesteld. Wibald werd ook abt van de Abdij van Corvey. Zijn brieven behoren tot de belangrijkste bronnen voor de geschiedenis van de tweede kruistocht.

Na de 12e eeuw maakte de abdij een lange periode van verval mee. Eind 15e eeuw herstelde abt Willem van Manderscheidt de kloosterdiscipline. Vanaf 1501 werd de abdijkerk herbouwd in gotische stijl. Een eeuw later werd de abdij en het abdijvorstendom bedreigd door de godsdienststrijd in de Zuidelijke Nederlanden. In de 16e en 17e eeuw vormde het abdijvorstendom soms een personele unie met het prinsbisdom Luik. Enkele Luikse prins-bisschoppen waren tevens vorst-abt van Stavelot-Malmedy. Op 4 oktober 1689 werd de abdij geheel verwoest door de troepen van Lodewijk XIV van Frankrijk. Van 1741 tot 1753 werd de provisorisch herstelde abdij vrijwel geheel nieuw opgebouwd in de stijl van de Luikse barok.

Na de komst van de Franse revolutionaire troepen werd het abdijvorstendom Stavelot-Malmedy opgeheven en moesten de monniken de abdij verlaten. De abdijkerk werd geplunderd en daarna afgebroken. Pas in 1950 vestigen zich opnieuw benedictijner monniken in Stavelot-Malmédy, het klooster Sint-Remaclus in Wavreumont, een gehucht dat precies tussen Stavelot en Malmedy is gelegen..

Erfgoed

Gebouwen

Van de in de 17e en 18e eeuw vernieuwde abdijgebouwen zijn het poortgebouw en enkele bijgebouwen in Maaslandse Renaissancestijl en het abtenverblijf in Luikse barokstijlbewaard gebleven. Van de abdijkerk resteert slechts de onderbouw van de westtoren uit het begin van de 16e eeuw. Wel zijn op het voormalige kloosterterrein de contouren van de kerk te herkennen, doordat de funderingen zijn blootgelegd. De abdij herbergt thans drie musea, een over de geschiedenis van de abdij en het Abdijvorstendom Stavelot-Malmedy, een over schrijver Guillaume Apollinaire, die in 1899 een zomer in Stavelot doorbracht, en een over het nabije circuit van Spa-Francorchamps.

Overig erfgoed

De eens zeer rijke kerkschat is na de opheffing van de abdij verspreid geraakt. Van het prachtvolle altaarretabel van abt Wibald is vrijwel niets meer over. Een 17e-eeuwse tekening van het 12e-eeuwse retabel bevindt zich in de collectie van het Grand Curtius inLuik. Het 13e-eeuwse reliekschrijn van Sint-Remaclus wordt in de Sint-Sebastiaanskerk, de parochiekerk van Stavelot, bewaard. Een bij het retabel behorend medaillon met Maaslands champlevé bevindt zich in het Museum für Angewandte Kunst in Frankfurt am Main. Een ander uit Stavelot afkomstig retabel, het zogenaamde Pinksterretabel, bevindt zich in het Musée national du Moyen Âge in Parijs. De 12e-eeuwse reliekhouder die bekendstaat als de staurotheek (kruisreliekhouder) van Stavelot, bevindt zich in dekunstverzameling van John Pierpont Morgan in New York City. De 11e-eeuwse Stavelot-Bijbel wordt thans bewaard in de British Library in Londen.

Source https://nl.wikipedia.org/wiki/Abdij_van_Stavelot